Cmentarz mennonicki w Markusach - dane adresowe, kontaktowe:

Markusy to niewielka wieś zlokalizowana w na Żuławach Elbląskich, pod Elblągiem. Wieś została założona przez holenderskich osadników, którzy zaczęli  osiedlać się w Markusach od 1566 roku.  Mennonici stanowili mniejszość wyznaniową, początkowo ich spotkania religijne odbywały się w zabudowaniach gospodarczych. Od 1728 roku mogli uczestniczyć w nabożeństwach w zbiorze wybudowanym w Jeziorze. Nieporozumienia związane z zawieraniem małżeństw mieszanych spowodowało rozłam, menonici z Markus przystąpili do budowy własnego domu modlitwy, który wybudowano w 1971 roku.  Z czasem różnice wyznaniowe zaczęły znikać, w 1865 roku wybudowano w Jeziorze nową, murowaną świątynię, która ponownie stała się miejscem spotkań dla obu grup.

Nieznana jest dokładna data powstania cmentarza w Markusach, szacuje się że nastąpiło to w XIX wieku. Do XVIII wieku mennonici nie dostawali zgody na zakładanie własnych cmentarzy ani kościołów. Granice nekropolii wyznaczają lipy, ich wiek w przybliżeniu można określić na około 140 lat. Najstarsze nagrobki pochodzą z 1856 i 1858 roku. Połowa XIX wieku jest prawdopodobnie datą powstania cmentarza mennonickiego w Markusach. Cmentarz w Markusach funkcjonował do 1945 roku, ostatnie pochówki odbyły się w styczniu 1945 roku.

Cmentarz mennonicki w Markusach położony jest z dala od centrum, w zachodniej części wsi, jest jednym z najlepiej zachowanych cmentarzy mennonickich na Żuławach. Cmentarzowi nadano plan prostokąta, jego obrzeża porastają wspomniane wcześniej lipy, z dawnego ogrodzenia cmentarnego zachowały się dwa filary wykonane z cegły, na których zawieszona była dwuskrzydłowa brama. Obecna brama jest jej rekonstrukcją. Na cmentarzu znajdują się nagrobki w formie stel z piaskowca, dwa nagrobki typu cippus z nadbudówką w postaci czworościanu zwężającego się ku górze, narobek z metalowym ogrodzeniem oraz liczne tumby. Przed wejściem na cmentarz postawiono tablicę z planem przestrzennym cmentarza oraz wykazem pochowanych osób.